HHHH NNN QQ HH

[lananh]

Hoài niệm quê hương
Nguyễn Hồng Chí

(Dâng tặng Mỏ Cày, quê ngoại của con)

Hai mươi sáu năm chẵn tròn bỗng một ngày hứng khởi ta dong xe về quê. Cứ nghĩ quê hương kia xa vời vợi, vậy mà chưa mất ba tiếng đồng hồ ta đã đến bờ Hàm Luông bát ngát cong cong. Chợt nhớ thuở xưa qua phà mà khăng khăng bảo chị phà này không biết chạy như đò ngang.
Bé tí ti nên thứ chi cũng khuất cả tầm nhìn. Chị phải bồng em lên, trỏ qua hai bên bờ xanh ngắt trôi trôi. Ta vẫn ương bướng bảo mặt đất đang chạy theo phà. Ta còn nhớ bên kia phà có những người đàn bà đội nón lá xùm xụp, chèo kéo bán những chiếc bánh ít tròn tròn dẹt dẹt không cân xứng theo hình kim tự tháp. Lột mấy lớp lá chuối ươn ướt mới thấy bột bánh màu nâu xỉn của đường thùng chua chua còn thơm thơm mùi mía, nhân đậu xanh mằn mặn làm buồn buồn sau tai. Chị nói thuở giờ không ai gói bánh kiểu nhà quê ấy nữa. Bánh cũng phải tiến hóa, biết dọp đầu hình chóp, mình trắng tinh thơm sực mùi sầu riêng và đi vào cửa hiệu hẳn hoi bởi chẳng ai bán bánh dọc đường đi nữa: người ta gớm chết thực phẩm lề đường bụi bặm! Chẳng biết mấy bà già bán bánh có còn đó chăng?
Hai mươi sáu năm chẵn tròn. Ta chợt nhớ chợt quên hàng cây già xanh mượt không tên không tuổi bên kia sông, trầm ngâm vạn kỷ tỏa bóng rợp đường đi. Đất đỏ vẽ thành những sọc rằn ri làm ly kỳ áo trắng, bụi đường làm xựng tóc như bôi keo, bám đầy mi mắt thành để hôm sau hóa ra những cục ghèn đen kịn. Ta cũng nhớ đất đỏ có mùi rất riêng của mình: ngòn ngọt khi hòa cùng khói xe lam dằn xóc, hăng hăng mùi cức ngựa khi ngồi sau chiếc xe ngựa bánh gỗ gập ghềnh cao nghệu, chan chát mùi mồ hôi của chị ta buổi trưa băng chân đất ra vườn. Chớ bây giờ còn đâu. Đường rải nhựa thênh thang, mặt bóng loáng nên nhìn thứ gì cũng ra ảo ảnh. Xe cứ phon phon nửa tiếng là đến quê nhà nên thấy gì cũng loáng thoáng, có cảm giác mình đã từng qua đây. Ngày xưa ta nhóc nhách nhét mình trên băng ghế chật cứng trong chuyến xe đò về Thạnh Phú cũ mèm chạy cọc cạch mất cả tiếng đồng hồ. Những vạt dừa cao ngút khoan khoải từ từ lùi ra sau. Qua những giồng cát ta còn đếm được từng cây cầu và từng miếng ván. Hình như ta vẫn còn nhớ được cầu Mỏ Cày cao chót vót mà ta phải đặt từng bước chân ngập ngừng vào giữa những thanh gỗ đen sì chênh vênh. Chứ bây giờ nhà nước đã bê tông hóa cầu đường. Cái bảng "Cầu yếu. Xuống xe qua cầu!" chắc đã được hóa kiếp ở những vựa ve chai sắt nguội mất rồi. Vậy mà đứa cháu vẫn không tin. Nó nói cầu đi như lắc võng thì họa chăng người ta ốm nhách đến độ trèo cây đu đủ còn không gẫy nữa là!
Ừ mà ốm thật! Đói xanh xương. Gặm mía thay cho ổ bánh mì sáng đã bị cho là xa xỉ. Ăn độn khoai lang, nhai xác dừa mà cứ như là đại tiệc. Xúm xít bên nồi mì thủ, dì cháu, xóm giềng quây quần hếch mắt xem tuồng hát bội trên ti vi đen trắng hoành tráng của nhà ông Chín. Xơ mì sừn sựt giữa kẽ răng nhạt thếch mà nhả ra lại uổng nửa vời. Thuở thơ ngây không biết đói no chuyện bạc tiền, hay mòn mỏi chờ mỗi chuyến đò dọc chạy cà xịch cà tang ngoài cầu Ông Ngò, chở theo biết bao nhiêu là niềm mong nhớ chốn phù hoa đô hội được gói ghém trong quyển "Kô-chi-a lùn", dăm thứ đồ chơi Chợ Lớn làm bằng nhựa cũ hay những cục kẹo đen ngòm được gói trong tờ vé số từ Bến Tre mang về. Chứ bây giờ dì Ba, dì Gái nhỏ cười khanh khách, nói thằng này hồi nhỏ mày ốm nhách, đói cơm khóc lồi cả rún, cặp nách nó nhảy qua mương mà rớt ùm xuống nước, bị chị hai đánh quá chừng!
Hai mươi sáu năm chẵn tròn. Dì Ba đã lên chức bà ngoại, lại sắp sửa cưới vợ cho con. Mà con dì đứa nào cũng sáng sủa bảnh bao. Học lên tới đại học ở Sài Gòn, dắt bạn gái về nói toàn tiếng Tây, mình mẩy thơm sực mùi nước hoa chứ đâu có hôi bùn như má nó thuở nao. Rồi dì chặt mấy trái dừa xiêm, nói hồi đó mình ăn khoai lang luộc, húp nước dừa muốn gần chết. Bây giờ người ta mua mão cả vườn dừa để bán lên Sài Gòn, đi vào nhà hàng thứ thiệt. Dừa biết đẻ ra khối tiền để mua xe tay ga cho sắp nhỏ. Dừa xứ mình thấm đẫm duyên thầm của con gái đất giồng: có chút vị ga tê tê đầu lưỡi, ngọt thanh thanh nhẹ lòng, chẳng cần để tí muối bọt như ở mấy quán cà phê đô thành. Hai mươi sáu năm chẵn tròn, dừa quê mình vẫn vậy!
Ta lần hồi tự mình tìm về nền nhà xưa. Cứ men theo lối nhỏ bên cầu, băng qua mấy bờ mương thì gặp nhà bà Cố Sáu có hàng dâm bụt ở trước. Vẫn đấy, nhưng bây giờ đời thứ F100 của khóm bông này đã tàn tạ lắm thay. Hàng cau thẳng tắp nép mình bên vạt dừa vạm vỡ cũng đã đi theo bà về quê cố tổ: buồng cau chỉ còn là thứ trưng bày chiếu lệ trên mâm trầu cưới hỏi mà thôi. Mấy bà già cũng không ăn trầu đỏ miệng, sợ con cháu tụi nó chê cười miệng hôi. Nhà bà Cố vẫn lụp xụp muôn đời, mấy ai biết bà là vợ lẽ của điền chủ được cấp đất bạt ngàn thuở xưa. Giờ con cháu nó bán đi, lấy tiền mà ra phố thị đua chen, bỏ mặc nhúm mộ đất cụ bà chỏng chơ nằm cạnh mé đìa. Chắc bà cũng chẳng hờn trách ai vì cả đời bà không hề la rầy sắp nhỏ lấy nửa lời thì nói chi đến roi vọt. Ta lại bồi hồi thấy cây ổi sẻ bà trồng sau bờ mía, trái trĩu cành, ngọt ngọt chua chua thơm mùi cỏ dại mà ngày xưa anh ba cứ hăm he chặt cành làm ná. Cây ổi vẫn bình yên gầy guộc, thẳng đơ chờ ngày kết cục mà hình như đám con cháu vẫn thương tình cho thói vô tích sự nên cứ để nó lây lất qua ngày. Thân cây nhẵn thín vẫn còn, mà tiếng cãi lộn tranh giành từng trái ổi nhỏ xíu của đám nhỏ tụi mình đã im tịt từ lâu!
Ta đứng đây trên nền nhà cũ mà bây giờ là sân phơi dừa của dì Ba. Ta còn nhớ rất rõ nơi này là chỗ kê chiếc giường cho cả năm chị em mình. Ta không ngủ, ngóc đầu nhìn từng tàu lá dừa nước lợp trên nóc mà mường tượng là những hạt lúa dài ngoằng để ta ăn cả ngày mới hết hạt cơm. Đây là bờ mương mà chị Tư ghim từng gốc rau nhút, mong nó vươn dài che kín mặt nước để cho cả nhà một nồi canh lõng bõng, âu cũng bớt đói lòng chiều hôm. Nơi đây ba trồng một cây bưởi, mong một ngày má bán được mươi trái, mua cho chị hai cây kẹp tóc làm duyên.
… Hai mươi sáu năm vơi đầy. Mảnh đất này đã vun vầy cho ta khôn lớn. Cho ta đi qua những ngày thơ dại. Đói no cuộc đời qua mấy lần xáo động, ta cũng trở về đây. Đất vẫn vậy, thủy chung bảo bọc những hoài niệm xưa mà đôi khi tụi mình quên mất biệt trong cuộc đời tất bật. Ta về đây. Ngày xưa vẫn còn nguyên trong từng khóe mắt, nụ cười và giọng nói của người quen. Ta vẫn còn nghe tiếng đò chiều xình xịch bến sông, biết lòng rộn rã chờ mong những đợi mong về những ngày sắp tới, dẫu biết tương lai có qua đi mới cho mình hiện tại. Mảnh đất này dung dưỡng từng giấc mơ, cho tuổi thơ ta bình an lớn lên cùng những điều giản dị. Cho hôm nay ta bình an về lại quê mình.
Hoài niệm bình yên.
(trich)